Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), bireylerin düşünce, duygu ve davranışları arasındaki ilişkiyi anlamalarına yardımcı olarak psikolojik sorunları ele alır. Terapi, genellikle bir terapist ile birey arasında gerçekleşen görüşmeler yoluyla uygulanır. Terapist, bireyin olumsuz düşünce kalıplarını tanımasına, bunları değiştirmesine ve daha sağlıklı bir şekilde başa çıkmasına yardımcı olur.
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) Başlıkları
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) Nedir?
Bilişsel davranışçı terapi bireyin düşünme ve hissetme biçimlerinin davranma şeklini etkilediği fikrine dayanan, diğer terapi yöntemlerine kıyasla daha kısa vadede etki gösterebilen bir psikoterapi çeşidi olarak tanımlanabilir. Terapide; Danışanların kendilerini zorlayan durumlara yönelik verdikleri tepkileri değiştirebilmek için sahip oldukları uyumsuz düşünceler, diğer adıyla bilişsel çarpıtmaların tanınması, sorgulanması ve yeniden yapılandırılması amaçlanır. Danışan uyumsuz düşüncelerini yeniden yapılandırdığında duygularını ve davranışlarını da yapılandırmış olur. Böylelikle bireyin hayat kalitesinde önemli seviyede değişimler yaşanması hedeflenir.
BDT’nin Temel İlkeleri
BDT’nin temel ilkeleri şunlardır:
- Düşünceler, duyguları ve davranışları etkiler.
- Düşüncelerimiz, gerçekliğe her zaman uygun olmayabilir.
- Düşüncelerimizi değiştirerek duygularımızı ve davranışlarımızı değiştirebiliriz.
BDT’nin Amaçları
BDT’nin temel amacı, insanların psikolojik sorunlarının temelinde yatan hatalı düşünceleri ve inançları değiştirmek ve daha sağlıklı düşünme alışkanlıkları geliştirmelerine yardımcı olmaktır. Bu amaçla, BDT’de genellikle aşağıdaki hedeflere odaklanılır:
- Düşüncelerin fark edilmesi ve tanımlanması
- Düşüncelerin doğruluğu ve gerçekçiliği değerlendirilmesi
- Düşüncelerin değiştirilmesi
BDT’nin Uygulaması
BDT’de kullanılan bazı teknikler şunlardır:
- Otomatik düşüncelerin farkındalık çalışması
- Düşüncelerin gerçekçiliği değerlendirilmesi
- Akıl yürütme hataları
- Bilişsel yeniden yapılandırma
- Maruz bırakma ve tepki önleme
BDT, genellikle bireysel terapi şeklinde uygulanır. Terapist, danışanın yaşadığı psikolojik sorunun temelinde yatan hatalı düşünceleri ve inançları belirlemeye çalışır. Bu düşünceleri belirledikten sonra, danışana bu düşüncelerin doğruluğunu ve gerçekçiliğini değerlendirmesi için yardımcı olur. Danışan, bu düşüncelerin yanlış veya gerçekçi olmadığını fark ettiğinde, terapist ona bu düşünceleri değiştirmek için çeşitli teknikler öğretir.
Bilişsel Davranışçı Terapi’nin Tarihçesi
İlk BDT yaklaşımının 1950’li yıllarda Prof. Dr. Albert Ellis tarafından geliştirilen Rasyonel Duygu Terapisi olduğu söylenebilir. Ellis, psikanalizin işlevselliğini sorguladığı ve yeterli olmadığını düşündüğü için farklı bir yaklaşım ortaya koymayı hedeflemişti. 1960’lı yıllarda ise Dr. Aoran Beck Bilişsel Davranış Terapi yaklaşımından söz etti. Kısa vadeli ve hedef odaklı bir ekol arayışında olan Beck, başlangıçta BDT’yi yalnızca depresyon tedavisi için uygulamış olsa da BDT birçok farklı rahatsızlıkta etki gösterdi ve sık sık tercih edilir hâle geldi. Her geçen gün üzerine yeni araştırmalar yapılan ve kapsamı genişlemeye devam eden BDT tek bir terapiyi değil, özelleştirilmiş birçok BDT çeşidinin üst tanımını ifade eder durumda. Günümüzde üçüncü nesil BDT tekniklerinden bahsedilirken yeni çalışmalar da devam etmekte.
BDT’nin Etkinliği
BDT, psikolojik sorunların tedavisinde oldukça etkili bir yöntemdir. BDT ile tedavi edilen birçok psikolojik sorunda iyileşme sağlanmıştır. BDT ile tedavi edilen psikolojik sorunlardan bazıları şunlardır:
- Depresyon
- Anksiyete bozuklukları
- Obsesif kompulsif bozukluk (OKB)
- Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB)
- Sosyal fobi
- Yemek yeme bozuklukları
BDT’nin Avantajları
BDT’nin bazı avantajları şunlardır:
- Etkili bir tedavi yöntemidir.
- Kısa sürede sonuç verir.
- Danışanın aktif katılımını gerektirir.
- Danışanın günlük yaşamda uygulayabileceği beceriler kazandırır.
Sonuç
BDT, psikolojik sorunların tedavisinde oldukça etkili bir yöntemdir. BDT ile birçok psikolojik sorundan kurtulmak veya iyileşmek mümkündür. BDT, danışanın aktif katılımını gerektiren bir terapi yöntemidir. Bu nedenle, danışanın terapiye motive olması ve terapide verilen ödevleri yapması önemlidir.
BDT Hakkında Sık Sorulan Sorular
BDT ile diğer terapi türleri arasındaki fark nedir?
BDT, düşünce, duygu ve davranışların birbiriyle ilişkisine odaklanırken, diğer terapi türleri farklı yaklaşımlar kullanabilir. Örneğin, psikanaliz daha derinlemesine içgörüye odaklanırken, davranışçı terapi sadece davranışları değiştirmeye odaklanabilir.
BDT kendiliğinden yapılabilir mi, yoksa bir uzman rehberliği gerekir mi?
BDT, bir uzman rehberliğinde yapılmalıdır. Bir uzman, bireye terapi sürecinde rehberlik eder, düşünce kalıplarını tanımasına ve değiştirmesine yardımcı olur. Kendi başınıza BDT uygulamak, etkili sonuçlar elde etme konusunda zor olabilir.
Kimler BDT’yi tercih etmelidir?
BDT, depresyon, anksiyete, panik bozukluk, obsesif kompulsif bozukluk ve travma sonrası stres bozukluğu gibi bir dizi psikolojik rahatsızlıkla başa çıkmak isteyenler için etkili bir seçenek olabilir. Ancak, herkes için uygun olmayabilir ve bir uzmana danışmak önemlidir.
Terapilerle ilgili daha fazla yazımıza göz atın.
